Donderdag 21 oktober 2021 — Eenzaamheid is universeler dan men soms laat uitschijnen. Bijna de helft van de Belgen maakt het mee en in 2015 was 11% van de Brusselaars ontevreden over zijn sociale contacten. Odisee lanceert vandaag de ‘Resokit’-tool en voerde op vraag van de VGC een onderzoek uit om de thematiek in beeld te brengen en beleidsadviezen boven water te halen. “Eenzaamheid is een subjectief gevoel, waarvoor maatwerk nodig is.” Hoe kan het beleid het mogelijk maken om het gevoel van eenzaamheid of om het sociaal isolement een halt toe te roepen? Wat is de rol van een netwerk hierin? Op de Studiedag tegen Eenzaamheid (21/10) doorbreken we het taboe en gaan we in dialoog op zoek naar oplossingen.
Dankzij COVID-19 werd het des te duidelijk, dat mensen in eenzaamheid vaak door de mazen van het net glippen. Zo wil de VGC nu samen met het middenveld een nieuw net weven. ‘De eerste stap naar het opvangen van eenzaamheid, is het doorbreken van taboe’, aldus een studie die in opdracht van de VGC werd uitgevoerd; zo dienen een aantal heilige huisjes bewust geopend te worden.
In opdracht van de Vlaamse Gemeenschapscommissie ging Hogeschool Odisee op literatuur-en praktijkonderzoek, en leverde het vijf concrete beleidsaanbevelingen. Zo vragen ze een preventiebeleid, het stimuleren van bespreekbaarheid en doorbreken van taboes, en een samenwerking tussen sectoren waarbij verschillende partners ook transversaal gaan nadenken. ‘Verdeskundig het werkveld,’ aldus de beleidsaanbeveling, en dit vanuit een methodische en proactieve aanpak.
Vandaag vindt ook de lancering plaats van de ‘Resokit’-tool. Dit is een platform waarmee organisaties efficiënt concrete methodes en handvaten krijgen in het deskundige bestrijden van eenzaamheid.
Over landsgrenzen heen
Om de opgedane kennis uit het onderzoek kenbaar te maken organiseert de VGC een studiedag rond eenzaamheid. Zo is er op basis van het onderzoek een workshop over schaduwwerk en de inzet van informele spelers. Ook ‘Corona: lessen die blijven plakken’ en ‘digitaal verbinden’ komen aan bod, samen met taboedoorbrekend werken.
Er wordt ook intensief kennis over het thema uitgewisseld over allerlei grenzen heen, zo ook de landsgrenzen. Willie Oldengarm is sociaal gerontoloog en adviseur bij het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid van het Nederlands ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport:
'Het landelijk actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ zet zich sinds 2018 in om eenzaamheid aan te pakken..Meer dan 160 landelijke organisaties en 260 gemeenten zijn hierbij aangesloten. Ik ben elke keer weer geraakt door al die energie van burgers, organisaties én bedrijven die zich gezamenlijk inzetten voor de strijd tegen eenzaamheid en ik ben trots adviseur. Ik zie er naar uit in Brussel tijdens de studiedag onze Nederlandse aanpak toe te lichten. En natuurlijk hoop ik ook veel op te steken van wat in Brussel en België tot nu toe is ontwikkeld. We kunnen vast nog veel van elkaar leren’
De kracht van lichte bindingen
'Eenzaamheid is een thema van iedereen. We zullen hier als beleidsmakers dan ook allemaal een permanente focus op moeten hebben in ons beleid, vandaar dat we dit ook verankerden in het VGC-meerjarenbeleidsplan. Het zijn ook kleinschalige projecten op lokaal niveau, zoals we met Connecting Brussels ondersteunden, die mee oplossingen gaan bieden. . We moeten zorgen dat Brussel meer dan ooit een warme thuis wordt, waar mensen met open armen worden ontvangen. Nog te vaak is het ieder voor zich,' aldus Pascal Smet, collegelid bevoegd over jeugd, diversiteit, cultuur en sport.
Het belang aan netwerkversterking, die soms slechts mag bestaan uit lichte bindingen, wordt duidelijk naar voor geschoven. Hier zijn al initiatieven werkzaam. Zo is er onder meer vanuit het motto ‘een sterke stad is een verbindende stad’ de VGC-projectoproep Plug Into Brussels. Kleinschalige initiatieven die inzetten op verbinding en diversiteit kunnen hier tot 5000 euro krijgen voor een project. Ook ‘Connecting Brussels’ en ‘Jong zijn in tijden van Corona’ reikten afgelopen jaar de hand aan solidariteitsacties die zich op een creatieve manier engageren voor de medemens.
'Eenzaamheid wordt vaak gelinkt aan ouderen, maar ook bij jongeren is het een onderschat probleem. Daarom zetten we vanuit de VGC sterk in op warme buurtnetwerken rond kwetsbare Brusselaars en zetten we projecten op die het mentaal welbevinden bij jongeren én ouderen ondersteunen,' aldus Elke Van den Brandt, collegevoorzitter bevoegd over welzijn, gezondheid en gezin.
Een luisterend oor in de stad
Voor de toekomstige beleidsaanbevelingen werd en zal ook vandaag het middenveld worden geconsulteerd. Odisee legde zich dan ook toe op een praktijk- en literatuuronderzoek, dat onder andere het belang van luisteren naar voor schuift, de nood aan verbondenheid en participatie in de nabije omgeving van mensen en de uitbouw van zorgzame buurten. Ook moet eenzaamheid actief opgespoord worden.
‘Het bestrijden van eenzaamheid gaat over het kleine ontmoeten, oog hebben voor mekaar, een luisterend oor bieden, en bij onrustwekkende signalen, hulp inroepen. Daarbij zien we die lichte bindingen in onze complexe, maar ook vruchtbare stad, als de meest haalbare kiem voor verandering,' aldus Inge Verhaegen, Odisee Hogeschool.
Vanuit Odisee komt het erop aan om praktijken te ondersteunen om bewuster, explicieter en methodischer met het thema aan de slag te gaan.
‘Daarin kunnen we als hogeschool onze kennis delen, een gemeenschappelijke taal naar voor schuiven, en methodieken en instrumenten aanreiken, zoals we nu met de Resokit doen. Als de VGC daarnaast als facilitator optreedt om partijen samen te brengen, goede praktijken inventariseert en opschaalt, structureel werk maakt van een transversale aanpak, en een expliciet beleid uitrolt, dan zijn we op weg naar een stad met meer verbondenheid.’ – Inge Verhaegen, Odisee Hogeschool