Wat?
Botsende standpunten maken dialoog soms moeilijk, maar niet onmogelijk. Op 23 september slaan de VGC, het Hannah Arendt Instituut en Bon de handen in elkaar voor een boeiende studiedag over het tegengaan van polarisatie. Verwacht een dag vol inzichten, prikkelende gesprekken en verrassende invalshoeken. Stap uit je comfortzone, ontdek hoe je moeilijke dialogen niet uit de weg hoeft te gaan, en leer hoe je verbinding kunt versterken – zelfs als meningen botsen.
We starten de dag met een keynote van Christophe Busch (polarisatie-expert) en Pravini Baboeram (experte brave spaces) en duiken daarna de praktijk in met verdiepende workshops en inspirerende sprekers.
Wanneer?
Dinsdag 23 september 2025 – van 9.00 tot 16.30 uur
Waar?
Beursschouwburg, Auguste Ortsstraat 20 - 28, 1000 Brussel
Voor wie?
Professionals uit het N-netwerk uit diverse sectoren. Je komt in je werk in aanraking met polarisatie.
Toegang?
Gratis, maar wel met inschrijving. Inschrijven vanaf 16 juni.
Schrijf je hier in
Programma
- 9.00 uur: onthaal
- 9.30 uur: welkomstwoord
- 9.45 uur: keynote: Christophe Busch - Het theater van de wereld bekeken door Arendtsogen
In zijn keynote beschrijft Christophe Busch met sprekende voorbeelden hoe desinformatie, polarisatie en het verdwijnen van verschillende stemmen onze samenleving onder druk zetten. Hij legt helder uit wat er speelt en waarom dit leidt tot meer conflict, verharding en soms zelfs stilstand. Toch is deze keynote hoopvol. Want er zijn wel degelijk wegen om ondanks dat alles toch in verbinding te blijven.
Christophe Busch studeerde criminologie aan de UGent en Holocaust- en Genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is expert in collectief geweld en dadergedrag. Christophe werkte eerst in de forensische psychiatrie en was daarna directeur in Kazerne Dossin. Sinds 2020 leidt hij het Hannah Arendt Instituut in Mechelen waar de brug tussen wetenschap en praktijk centraal staat.
- 10.15 uur: keynote: Pravini Baboeram - De moed om het ongemakkelijke gesprek aan te gaan
Wanneer het over gevoelige onderwerpen gaat, pleit men vaak voor het inrichten van safe spaces, waar mensen in alle veiligheid met gelijkgestemden kunnen uitwisselen. Daarnaast plaatst Pravini Baboeram het concept van brave spaces. Maar wat is zo'n brave space? En hoe verhouden safe en brave spaces zich tot elkaar?
Pravini Baboeram (spreek uit als: Prewini) werkt als programmamanager bij ECHO, het Nederlandse Expertisecentrum Diversiteitsbeleid. Ze ontwikkelt programma’s en projecten rond diversiteit en inclusie voor onderwijs en de arbeidsmarkt. Centraal hierin staat het faciliteren van het ongemakkelijke gesprek om tot constructieve oplossingen te komen. Daarnaast is ze ook creatief producent, die kunst creëert om bij te dragen aan sociale verandering. Met haar eigen productiehuis 7th Gen Creatives verbindt ze kunst en activisme.
- 11u: Start workshops voormiddag (kies 1 van de 5 workshops)
Workshop 1: Brave space in praktijk
Hoe doe je dat; moeilijke gesprekken aangaan in een groep waar mensen heel verschillend naar de wereld kijken? Pravini Baboeram laat je in deze workshop ervaren welke rol een brave space daarin kan spelen. Zo faciliteert ze het proces van ‘getting comfortable with the uncomfortable’. Welke voorwaarden heeft zo’n brave space? En hoe installeer je toch een klimaat van vertrouwen? In deze workshop ga je actief met deze vragen aan de slag.
Spreker: Pravini Baboeram (ECHO)
Workshop 2: ReCoNnect: Omgaan met online polarisatie
In een diverse stad als Brussel kunnen meningsverschillen online snel uitgroeien tot spanningen. Hoe ga je daar als overheid of organisatie bewust en veerkrachtig mee om? De vorming Reconnect geeft je heldere inzichten in online polarisatie en reikt je praktische tools aan om er gepast op te reageren. Je leert hoe je doordacht kunt communiceren, modereren en rapporteren – zonder jezelf daarin te verliezen. Een inspirerende sessie vol inzichten, uitwisseling en concrete tips om online rust, respect en verbondenheid te versterken.
Spreker: Yao Issifou (BON-Agentschap Integratie en Inburgering)
Yao Issifou werkt als integratieconsulent voor het Agentschap Integratie en Inburgering (Bon/ Brussel). Vanuit haar rol ondersteunt ze de lokale overheidsdiensten en organisaties binnen het N-netwerk in Brussel rond diversiteitscommunicatie en inclusie. Als mama en liefhebber van voetbal, muziek, reizen en koken, gelooft ze sterk in een samenleving waarin we van elkaar kunnen leren en elkaar versterken. Haar werk geeft haar dagelijks inspiratie om haar klanten nog beter te begeleiden, want zelfs binnen complexe verandering bevinden zich mooie kansen.
Workshop 3: ExploRatio: kritische dialoog met jongeren
Hoe praat je met jongeren over gevoelige thema’s als gender, religie of identiteit – op een manier die veilig, respectvol en verdiepend is? Tijdens de socratische dialoogoefeningen van ExploRatio leren jongeren hun eigen oordelen onderzoeken, veronderstellingen herkennen en verschillende perspectieven begrijpen. Aan de hand van actuele thema’s, zoals genderneutrale toiletten of de hoofddoek op school, oefenen ze in luisteren, beargumenteren en écht in dialoog gaan. Professionals die met jongeren werken krijgen in deze workshop concrete tools en werkvormen om dit in hun eigen praktijk toe te passen. ExploRatio is ontwikkeld voor de onderwijscontext, maar is inzetbaar voor een breder doelpubliek.
Spreker: Eef Cornelissen (Odisee)
Eef Cornelissen is mede-coördinator van onderzoekskern ExploRatio van Odisee hogeschool. ExploRatio maakt deel uit van de lerarenopleiding aan Odisee hogeschool en onderzoekt hoe het kritisch denken van jongeren te stimuleren. Exploratio onderzoekt en ontwikkelt dialoogmethodieken waar via (socratische) dialoog jongeren worden uitgedaagd te reflecteren over heikele thema’s, maatschappelijk kwesties, de grondslagen van de eigen kennis en overtuigingen.
Workshop 4: EDUbox: Wij-zij-denken: samen door één deur
Over maatschappelijke thema’s lopen de meningen vaak sterk uiteen. Voor of tegen, zwart of wit – het gesprek lijkt snel vast te lopen. Hoe zorg je ervoor dat burgers toch naar elkaar blijven luisteren? De EDUbox Wij-zij-denken biedt concrete tools om voorbij tegenstellingen te kijken en opnieuw het gesprek aan te gaan. In deze interactieve workshop maak je niet alleen kennis met de EDUbox, je leert hem ook meteen inzetten in de praktijk. De EDUbox is ontwikkeld voor de onderwijscontext, maar is inzetbaar voor een breder doelpubliek.
Disclaimer: deze workshop is reeds gedeeltelijk behandeld in het Leertraject Omgaan met polarisatie.
Spreker: Chris Wyns (Hannah Arendt Instituut)
Chris Wyns is opleider voor het Hannah Arendt Instituut. Zijn expertise omvat de domeinen polarisatie en omgaan met morele dilemma's, diversiteit en verbinding. Hij kan bogen op zijn jarenlange onderwijservaring als pedagogisch begeleider, directeur en leraar. Ook na zijn opleiding tot polarisatiestrateeg (Inside Polarisation) gaat Chris regelmatig aan de slag met groepen en teams.
Workshop 5: Cirkelgesprek 'How do we human?'
We zitten samen rond de vraag ‘How do we human?’: hoe mens zijn en verbinding ervaren of vinden met 'de ander' in deze tijd van toenemende vervreemding en polarisatie? 'We have the choice' begeleidt dit cirkelgesprek waarin luisteren centraal staat. De cirkel is een veilige plek om reflecties en gevoelens te delen. We gaan niet met elkaar in een heen-en-weergesprek of in een debat. Nadat iemand spreekt, is er steeds een moment van stilte. Iedereen die wil, kan spreken naar het midden. Alle stemmen zijn welkom en kunnen er zijn naast elkaar.
Spreker: Tom Koninckx en Veerle Van Dyck (We have the choice vzw)
We have the choice vzw begeleidt sinds de aanslagen in Brussel in 2016 cirkels in diverse contexten, zowel online als op locatie. Hiermee willen ze authentieke menselijk verbinding, voorbij het verschil, versterken. Deze kanteltijd vraagt om nieuwe manieren van omgaan met elkaar.
Tom Koninckx is cirkelbegeleider bij ‘We have the choice’ en Integral Master Coach. Hij begeleidt transformatie op individueel, relationeel en systemisch niveau. Hij gelooft dat ware verandering alleen mogelijk is wanneer we ruimte maken voor heling en heelheid — in onszelf, in onze relaties en in de systemen waarin we leven. Door verschillen te omarmen en inclusieve, veilige ruimtes te creëren, nodigt Tom mensen uit om authentiek aanwezig te zijn en hun volledige potentieel te belichamen. Met zijn ervaring in internationale contexten en zijn fijngevoeligheid voor polariteiten zoals het mannelijke en vrouwelijke, bouwt hij bruggen tussen werelden en helpt hij nieuwe evenwichten tot stand te brengen.
Veerle Van Dyck is cirkelbegeleider bij ‘We have the choice’, HR consultant en erkend familiaal en sociale bemiddelaar. Als bemiddelaar tracht ze mensen terug met elkaar in gesprek te brengen, zodat ze voor de conflicten die tussen hen ontstaan zijn, zelf samen een oplossing kunnen vinden. Ze creëert de ruimte waarin ogenschijnlijk vastgelopen situaties vanuit een ander perspectief kunnen bekeken worden zodat er terug beweging ontstaat. Daarnaast is ze voorzitter van een netwerkorganisatie voor mensen met een beperking en moeder van twee twintigers.
- 12.30 - 13.30 uur: Lunch
- 13.45 uur: Start workshops namiddag (kies 1 van de 5 workshops)
Workshop 6: Brave space in praktijk
Hoe doe je dat; moeilijke gesprekken aangaan in een groep waar mensen heel verschillend naar de wereld kijken? Pravini Baboeram laat je in deze workshop ervaren welke rol een brave space daarin kan spelen. Zo faciliteert ze het proces van ‘getting comfortable with the uncomfortable’. Welke voorwaarden heeft zo’n brave space? En hoe installeer je toch een klimaat van vertrouwen? In deze workshop ga je actief met deze vragen aan de slag.
Spreker: Pravini Baboeram (ECHO)
Workshop 7: Mijn gedacht! Maar wat nu? Online polarisatie en dialoog met jongeren
De wereld is niet perfect. Er zijn veel dingen waar je het wel of niet mee eens bent. En de jongeren die je bereikt hebben soms een andere mening dan de jouwe. We kijken wat (online) polarisatie inhoudt, waarom het op social media zo weelderig kan groeien en hoe je er met jongeren mee aan de slag kan gaan.
Spreker: Margot Vervloessem (educatief medewerker Stampmedia)
Margot is één van de educatieve medewerkers bij Stampmedia. Stampmedia is een jongerenpersagentschap en versterkt de stem van jongeren. Ze doen dit door jongeren mediawijs te maken en door media jongerenwijs te maken. Als verbindende organisatie heeft Stampmedia bijzondere aandacht voor de jongeren die het minst gehoord worden. Margot brengt mediawijze workshops tot bij jongeren op scholen en in de vrije tijd.
Workshop 8: Niet alles maar veel begint bij luisteren
Veranderingen in de samenleving leggen druk op organisaties en burgers. Voor wie werken we? Wie bereiken we nu en wie willen we bereiken? Hierdoor ontstaan soms spanningen. Het oude doelpubliek kan angst- en verliesgevoelens ervaren wanneer ze hun vertrouwde omgeving zien veranderen. Dominique Willaert inspireert ons, vanuit zijn ervaring in de Denderstreek, om te luisteren, als eerste stap tot gesprek. In een volgende stap tracht hij mensen te doen stilstaan bij wat ze gemeen hebben en delen, ondanks de grote verschillen.
Spreker: Dominique Willaert, samen met de aanwezige deelnemers (interactief vraaggesprek)
Dominique Willaert is opiniemaker, theatermaker en documentairemaker en was 20 jaar actief als artistiek leider van Victoria Deluxe. Daarnaast is Willaert ook bekend als auteur die zich vastbijt in zeer complexe maatschappelijke uitdagingen. In 2020 verscheen zijn boek Laten we beginnen, over hoe jongeren de toekomst proberen vorm te geven. In 2022 was er Dansen op een ziedende vulkaan – Een onderzoek naar het onbehagen en de woede in onze cultuur. Met het boek Niet alles maar veel begint bij luisteren – Een verslag uit de Denderstreek (2023) ging de auteur luisteren naar tal van burgers uit de Denderstreek, die worstelen met de snelle en ingrijpende veranderingen. In juni 2025 verscheen z’n nieuwste boek: ‘En wat nu? - De coup van Trump en de superrijken.
Workshop 9: Samen wijzer: diepgaande bespreking van een praktijkcase
Voor wie met jongeren werkt, is het geen nieuws: ze hebben een mening, en weten die te uiten. Dat kan leiden tot stevige discussies waarbij luisteren niet meer lukt. Als professional is het niet altijd evident die gesprekken in goede banen te leiden. Herken je jezelf in die situatie? Stuur jouw case in voor deze intervisie. We gaan aan de slag met een casus vanuit het publiek met praktijkexperten Camille Lofongo en Elif Karahisarli van JES vzw. De intervisie wordt begeleid door Eef Cornelisssen (Odisee). Niet alle casussen worden behandeld, maar de sessie biedt een inspirerende kans om je eigen praktijk verder te versterken met nieuwe inzichten.
Sprekers: Camille Lofongo (JES vzw), Elif Karahisarli (JES vzw) en Eef Cornelisssen (Odisee)
Camille Lofongo startte haar loopbaan als OKAN-leerkracht voor jongeren met migratieachtergrond. De afgelopen jaren deed zij onderzoek naar laagdrempelige safer space- en democratische gesprekstechnieken, steeds vanuit een antiracistische bril. Ze combineert haar job als projectcoördinator 100clichés bij JES vzw met een deeltijdse studie Psychologie aan de UGent. Camille wordt ondersteund door collega Elif Karahisarli. Ze startte haar loopbaan als ergotherapeut in de gezondheidszorg, maar voelde al snel de nood om breder maatschappelijk te werken. De overstap naar de sociale sector volgde vanzelf. Als alumnicoördinator bij TADA (ToekomstATELIERdelAvenir) bouwde ze een netwerk uit rond Brusselse jongeren tussen 13 en 23 jaar. Sinds een jaar werkt ze als jobcoach bij JES vzw, waar ze Brusselse vrouwen tussen 18 en 35 begeleidt in hun zoektocht naar werk of opleiding. Daarnaast helpt ze hen bij het ontwikkelen van soft skills en het versterken van hun netwerk.
Eef Cornelissen is mede-coördinator van onderzoekskern ExploRatio van Odisee hogeschool. ExploRatio maakt deel uit van de lerarenopleiding aan Odisee hogeschool en onderzoekt hoe het kritisch denken van jongeren te stimuleren. Exploratio onderzoekt en ontwikkelt dialoogmethodieken waar via (socratische) dialoog jongeren worden uitgedaagd te reflecteren over heikele thema’s, maatschappelijk kwesties, de grondslagen van de eigen kennis en overtuigingen.
Workshop 10: Polarisatie op de werkvloer
Vanuit een handelingsverlegenheid wordt op de werkvloer soms verkrampt omgegaan met diversiteitsvragen. Een niet-afgestemde aanpak kan leiden tot polarisatie en spanningen in het team. Deze workshop biedt een handelingskader om preventief het gesprek aan te gaan en polarisatie rond diversiteit te vermijden.
Spreker: Khadija Aznag (Agentschap Integratie en Inburgering)
Khadija Aznag is expert integratie binnen de Dienst Samenleven en Taal bij het Agentschap Integratie en Inburgering en voorzitter van de adviesraad Samenleven en Diversiteit bij de VGC. Ze geeft vormingen, workshops en lezingen over onder andere diversiteitsvraagstukken.
- 15.15 - 16.30 uur: Receptie met poëtisch slotwoord door Mathieu Charles
We ronden de dag af met een drankje vergezeld door een poëtische interventie.