Vzw Pigment is een van de acht Brusselse Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen (VWAWN) die erkend en ondersteund worden door de Vlaamse Gemeenschap en de VGC. Pigment ondersteunt mensen die zich in een precaire verblijfs- en/of woonsituatie bevinden. Pigment bouwt samen met deze groep aan een veilige ruimte voor dialoog en ontmoeting, door vorming, sensibilisering en politiserend werken. De vereniging biedt ook basisactiviteiten aan zoals juridische advisering, infosessies, participatieve voedselbedeling, opvang van eenoudergezinnen en een gratis kledingwinkel. Op 3 april opende Pigment vzw opnieuw haar deuren in de Oppemstraat, na een grondige verbouwing.
Hoe bevallen de vernieuwde lokalen jullie?
“In onze nieuwe lokalen staat de waardigheid van de bezoekers centraal. We hebben de ruimte niet kunnen vergroten, maar dankzij slimme ingrepen is er meer licht, ruimtegevoel en een warme uitstraling.
Onze gespreksruimte – vroeger een berging zonder ramen – is nu een lichte, serene plek waar we in vertrouwen kunnen praten. Ook het sanitair is grondig vernieuwd, met gerecupereerde natuursteen. Daarmee geven we een belangrijk signaal: onze bezoekers verdienen ook mooie dingen, al is het maar voor even.
We verbeterden ook het binnenklimaat met mechanische ventilatie. Zelfs met veel bezoekers is de lucht nu veel frisser. Dat is belangrijk voor de gezondheid.
Tot slot hebben we bij de renovatie bewust gekozen voor hergebruik: oude kastdeuren, lampen, radiatoren … Zo tonen we dat een duurzame inrichting mogelijk is zonder grote ecologische voetafdruk. En dat je ook met beperkte middelen een plek kunt maken die tegen een stootje kan.”
Waar zijn jullie als organisatie trots op?
“Tijdens het openingsfeest van onze vernieuwde lokalen zei een vrijwilliger: “Pigment is mijn thuis.” Dat raakt me, want dat is exact wat we willen zijn: een veilige plek voor mensen die op zoveel vlakken ontheemd zijn.
Bezoekers worden vaak naar ons doorverwezen nadat ze al langs opvangcentra, advocaten en sociale diensten gepasseerd zijn. Wij worden dan gezien als de plek waar wél oplossingen te vinden zijn. Dat schept hoge verwachtingen. Het vraagt ook veel zorgvuldigheid: vertrouwen opbouwen na jaren van afwijzing is niet evident.
We slagen er hier dan soms in door samen aanknopingspunten te vinden om toekomstperspectieven te verkennen en te realiseren. Daarnaast blijven we overal en altijd op de nagel kloppen om de doelbewuste uitsluiting van mensen zonder wettig verblijf aan te kaarten. Het is onbegrijpelijk dat er altijd negatief wordt gesproken over deze mensen, terwijl zij geen enkele kans krijgen om te tonen dat zij wél vol talenten, en vooral positieve energie zitten. Met onze werking proberen we dat beeld realistischer te maken, samen met de bezoekers.”
Wat is de belangrijkste les die je leerde als welzijnswerker?
“Ik werk al van in het begin van mijn loopbaan als welzijnswerker met mensen in zeer kwetsbare situaties. Wat me opviel: veel mensen in armoede zijn slecht geïnformeerd. Dat maakt hen minder mondig en ontvankelijk voor misbruik. Daarom geef ik vanuit mijn positie als sociaal werker altijd veel duiding en uitleg over de situatie waarin mensen zich bevinden. Zodat ze echt begrijpen wat er zich rond hen afspeelt, en hoe ze eventueel kunnen handelen om hun rechten te kunnen uitoefenen.
Tegelijk heb ik geleerd om te zoeken naar de vraag achter de hulpvraag. Niet alleen om te weten wat iemand werkelijk nodig heeft, maar ook om de existentiële behoeften van iemand te leren kennen. Door op zoek te gaan naar wat mensen drijft en waar ze echt naar op zoek zijn in het leven, kun je als sociaal werker echt aan de slag om mensen perspectief te bieden.
Mensen zoeken in de kern allemaal hetzelfde: bestaanszekerheid, gezondheid en geluk. Door mensen op microniveau die erkenning te bieden, hoop ik hen net iets sterker te maken en een warme plek te geven.”
Hoe zie je de toekomst van het welzijnswerk in Brussel?
“De maatschappelijke uitdagingen zullen blijven groeien doordat er meer risico op armoede zal ontstaan, wat meer mensen zal treffen. We zullen als sector moeten anticiperen en misschien zelfs onze kerntaken moeten herdenken. Dat kan niet op een eiland: welzijnsorganisaties zouden nog meer moeten samenwerken. Het huidige systeem van doorverwijzen loopt vast.”
Welke unieke uitdagingen zien jullie in Brussel?
“Een studie van de VUB toont aan dat er in Brussel zo’n 52.000 mensen zonder wettig verblijf leven. Op een totaal van 112.000 in heel België is dat bijna de helft. Dat betekent dat tienduizenden mensen in extreme armoede leven, zonder inkomen, tenzij via allerlei vormen van uitbuiting die vaak erg vernederend zijn. Deze mensen zijn langdurig thuisloos, kampen met gezondheidsproblemen, chronische stress en eten eenzijdig. Ze kunnen zich ook niet persoonlijk ontwikkelen.
Met zeer beperkte middelen doen we ons best om wat menselijkheid te bieden en te streven naar nieuwe toekomstperspectieven voor onze bezoekers. Al ontbreekt het ons door de sterke uitsluiting aan adequate tools daarvoor.”
Welk advies geef je aan jongeren die een job in het welzijnswerk overwegen?
“Studenten sociaal werk zijn soms terughoudend. De uitdagingen lijken te groot. Aan hen wil ik zeggen: durf. We hebben jonge mensen nodig die naast mensen in armoede willen staan. Je doet dat ook niet alleen. Je doet dat samen met collega’s die hun ervaring delen. Laat je goed omringen en praat meteen over twijfels of moeilijkheden.
Verder wil ik hen ook op het hart drukken om niet te snel te oordelen over keuzes die mensen maken in hun leven. Achter elke keuze zit vaak een pijnlijke ervaring die jij hopelijk nooit meemaakt. Blijf alert voor de oorzaken die aan de grondslag liggen van deze problemen, en kaart die aan waar mogelijk.”
